30 năm AOP tại Việt Nam

Tổ chức Action on Poverty được thành lập tại Australia năm 1968 từ những mong muốn đóng góp của nữ diễn viên điện ảnh Ôxtrâylia - Betty Bryant với tên gọi ban đầu là Quỹ Ôxtrâylia vì Nhân dân Nam Thái Bình Dương (gọi tắt là AFSP).

Giáo sư Jock Harkness – Cựu thành viên Hội đồng quản trị AFSP nhớ lại: "Terry Mawdsley là bác sĩ tại Newcastle, đồng thời là thành viên Hội đồng Quản trị của tổ chức AFAP. Ông có ý tưởng rằng vì New Castle và Hải Phòng là hai thành phố kết nghĩa nên chúng tôi có thể thu thập các thiết bị y tế đã qua sử dụng và gửi đến Việt Nam. Khoảng cuối năm 1989, chúng tôi đã làm như vậy.Vào tháng 4 năm 1990, nhóm chúng tôi gồm 6 người đã đến Việt Nam để thăm những bệnh viện đã tiếp nhận những thiết bị y tế. Chúng tôi muốn tìm hiểu xem liệu các thiết bị này có hữu ích không, có nên tiếp tục gửi hay chúng tôi có thể giúp những điều gì khác".

Từ những chuyến tàu chở thiết bị y tế đầu tiên cập cảng Hải Phòng, giáo sư Jock Harkness và những người bạn của mình đã đặt những nền móng đầu tiên cho việc thành lập văn phòng đại diện của tổ chức tại Việt Nam năm 1996. Lúc này tổ chức đã đổi tên thành Quỹ Ôxtrâylia vì Nhân dân Châu Á và Thái Bình Dương, gọi tắt là AFAP.

Trước hoàn cảnh Việt Nam còn nhiều khó khăn, trong giai đoạn mới hoạt động, AFAP tại Việt Nam tập trung vào những can thiệp cụ thể, hỗ trợ trực tiếp cho người dân. Đến nay, một số dự án vẫn để lại dấu ấn với các đối tác. Giáo sư Vũ Sinh Nam – Nguyên Phó Cục Y tế dự phòng và Môi trường – Bộ Y tế cho biết: "Trước năm 1995, Việt Nam của chúng ta, khi có dịch, chủ yếu dựa vào việc phun thuốc để phòng chống muỗi. Nhưng từ năm 1995 trở đi, từ khi có dự án, có sự phối hợp của AFAP thì chúng tôi xây dựng mô hình phòng chống sốt xuất huyết chủ động. Nghĩa là chúng ta tiến hành các biện pháp phòng chống véc-tơ, phòng chống muỗi truyền bệnh từ lúc chưa có dịch, dựa vào sự tham tích cực của cộng đồng và sử dụng tác nhân sinh học mesocyclope".

Từ một văn phòng nhỏ ở Hà Nội, AFAP đã trở thành một đối tác phát triển đáng tin cậy. Năm 2018, tổ chức chính thức đổi tên thành Action on Poverty tại Việt Nam – gọi tắt là AOP. Trong 30 năm hoạt động, AOP đã triển khai các dự án trên nhiều lĩnh vực, như: Bảo tồn, Nước sạch và vệ sinh môi trường, Y tế cộng đồng, Thích ứng với biến đổi khí hậu, Sinh kế bền vững, và Quản trị tốt. Hoạt động của AOP trải dài 35 tỉnh thành từ bắc vào nam với hơn 250,000 người hưởng lợi trực tiếp thông qua 60 dự án lớn, nhỏ.

AOP luôn ưu tiên thiết lập các quan hệ đối tác cộng đồng với quan điểm người dân địa phương chính là động lực cho sự phát triển. Dựa trên những nhu cầu và thế mạnh của địa phương, AOP xây dựng cách tiếp cận theo hướng trao quyền cho cộng đồng địa phương, tạo ra những thay đổi để thoát nghèo. Ông Tạ Văn Tuấn – Trưởng Đại diện AOP tại Việt Nam cho hay: "Hầu hết tất cả các chương trình xóa đói giảm nghèo và các chương trình xây dựng sinh kế  thường đến với các địa phương bằng việc tìm ra những khó khăn của địa phương, thường hỏi người dân họ thiếu cái gì? Vấn đề của họ là gì? Nhưng mà chúng tôi đến với địa phương, đến với người dân bằng cách hỏi họ xem họ có cái gì? Làm thế nào để cùng họ tạo dựng những tài sản họ có, từ những lợi thế sẵn có của họ? Đấy là những kinh nghiệm chúng tôi nghĩ là cần thiết để cùng người dân xây dựng sinh kế bền vững".

Gia đình chị Bùi Thị Nhềm là một trong 92 hộ dân đã và đang hưởng lợi từ dự án du lịch cộng đồng do AOP triển khai từ  năm 2014 tại Đà Bắc, Hòa Bình. Hôm nay, chị đón các cán bộ dự án và đại diện của doanh nghiệp xã hội Đà Bắc CBT đến giám sát việc duy trì chất lượng cung ứng dịch vụ lưu trú homestay.Tham gia dự án, chị Nhềm học được nhiều kỹ năng mới, từ giữ gìn phòng ốc sạch sẽ, nấu ăn, đến duy trì cảnh quan gần gũi với thiên nhiên, đậm đà bản sắc dân tộc, vệ sinh môi trường... Chị Nhềm và nhiều hộ khác còn được học tiếng Anh để có thể giao tiếp tốt với khách du lịch nước ngoài. Đến nay, cuộc sống và thu nhập của gia đình chị đã được cải thiện rất nhiều. Hiện chị Nhềm đã đầu tư thêm một ngôi nhà sàn thứ hai để đón được nhiều khách du lịch hơn.

Từ năm 2014 đến nay,  du lịch cộng đồng tại Đà Bắc đã thu hút được hơn 8650 lượt khách. Đặc biệt là năm 2018, doanh nghiệp xã hội Đà Bắc CBT đã ký hợp đồng với các đối tác, công ty lữ hành, thu hút thêm được nhiều khách nước ngoài đến với địa phương. Năm 2018 có 2430 lượt khách, trong đó 73% là khách nước ngoài. Người dân mạnh dạn, tự tin trong quá trình giao tiếp, phục vụ khách, mọi người đoàn kết, gắn bó với nhau để bảo tồn các nét văn hóa của địa phương.

Đến nay, mô hình du lịch cộng đồng đã và đang tiếp tục được AOP mở rộng ở các tỉnh Hòa Bình, Phú Thọ, Điện Biên, Sơn La giúp các cộng đồng còn nghèo khó nơi đây khởi đầu một cuộc sống mới, bình đẳng hơn, nhiều hi vọng hơn.

AOP tại Việt Nam hiện đang xây dựng chiến lược trong 5 năm tới. Các chương trình dự kiến tập trung nhiều hơn vào khu vực miền núi, hỗ trợ cho các nhóm nghèo, đặc biệt là các dân tộc thiểu số và phụ nữ dựa trên thế mạnh của địa phương như mô hình du lịch phát triển cộng đồng. AOP tại Việt Nam cũng tập trung vào xây dựng năng lực cho người dân để họ tiếp cận tốt hơn với thông tin, tiếp cận tốt hơn với thị trường, đặc biệt là các dịch vụ công. Ngoài ra, AOP cũng đang gia tăng sự hợp tác với các doanh nghiệp, các tổ chức nghiên cứu, các tổ chức xã hội. Ngoài các chương trình dài hạn ở các khu vực miền núi và nông thôn, chúng tôi cũng đang tìm kiếm các nguồn lực để xây dựng các chương trình cho khu vực đô thị.

Trong hành trình 30 năm của mình, AOP tại Việt Nam luôn trân trọng sự đóng góp của các cá nhân và tổ chức, các nhà tài trợ - những người “góp nắng”, cùng AOP tạo nên một bình minh tươi sáng cho những vùng đất còn nghèo khó trên mọi miền tổ quốc Việt Nam, thắp sáng lên những ước mơ, để người dân nơi đây biến hi vọng thành hiện thực./.